Adam wędrując pieszo po Polsce zaprasza do odwiedzenie różnych ciekawych miejsc. Tym razem proponuje zdobyć Twierdzę Kołobrzeg. 

Cześć. Dzisiaj chciałbym Wam zaproponować 12 km spacerek po Kołobrzegu połączony ze zdobyciem Regionalnej Odznaki Krajoznawczej „Twierdza Kołobrzeg”. Ogólnie wszystkie trasy miejskie mają ten plus, że można pokonywać je praktycznie o każdej porze roku. W letnie upalne dni zawsze znajdzie się w pobliżu trasy naszej wędrówki jakiś lokalik, gdzie możemy schłodzić się zimnym napojem czy uraczyć porcją lodów, zimą natomiast talerzem gorącej zupki czy też kubkiem herbaty.

Kołobrzeg od wielu już lat cieszy się ogromnym powodzeniem wśród zarówno polskich jak i zagranicznych turystów. I nic w tym dziwnego, miasto to posiadające status uzdrowiska (leczy się tu głównie choroby górnych dróg oddechowych, krążenia i choroby stawów) w dodatku z aż trzema letnimi kąpieliskami morskimi potrafi skusić niejednego. Miasto położone jest na pograniczu dwóch makroregionów Pobrzeża Szczecińskiego i Pobrzeża Koszalińskiego. Ujściowy odcinek doliny Parsęty oraz wschodnia część miasta należy do Wybrzeża Słowińskiego, kraniec zachodni Kołobrzegu należy natomiast do Wybrzeża Trzebiatowskiego. Ot, taka ciekawostka.

Przez Kołobrzeg biegną trzy szlaki piesze. Pierwszy, oznaczony kolorem czerwonym to krótki odcinek na trasie międzynarodowej, od Atlantyku, przez brzegi Morza Północnego aż do naszego polskiego Braniewa. Kolejny szlak, zwany Solnym bierze swój początek właśnie tu, w Kołobrzegu, przy Baszcie Prochowej, kończy swój bieg natomiast nad jeziorem Drawsko w Czaplinku. Ostatni zaś ze szlaków, zielony, biegnie w całości przez miasto. I jako, że bywam w tych okolicach w miarę regularnie pewnie kiedyś i je postaram się Wam choć odrobinę przybliżyć. Ale nie dzisiaj. Dziś zdobywamy Twierdzę Kołobrzeg co upamiętnić możemy odpowiednią odznaką. Jej zdobycie polega na przejściu Miejskiego Szlaku Fortyfikacji (powstałego w 2011r. z inicjatywy Urzędu Miasta Kołobrzeg oraz Towarzystwa Przyjaciół Muzeum) i zwiedzeniu 10 obowiązkowych obiektów fortyfikacyjnych. Podstawą do zdobycia odznaki jest złożenie w Oddziale Wojskowym PTTK w Kołobrzegu książeczki wycieczek lub prowadzonej kroniki zawierającej potwierdzenie zwiedzanych obiektów (pieczątki, fotografie na tle danego obiektu, rysunki, wykonany opis). Regulamin odznaki pod adresem TUTAJ   

Miejski Szlak Fortyfikacji rozpoczyna się przy kołobrzeskim Ratuszu na ul. Armii Krajowej, a kończy przy Muzeum Oręża Polskiego na ul. E. Gierczak. W zasadzie rozpocząć możemy go przy dowolnym obiekcie wymaganym do odznaki. Ja dla porządku poprowadzę go jednak od wyszczególnionego pod nr 1 w wykazie regulaminu obiektu, czyli Akademii Rycerskiej.

Akademia Rycerska (ul. Wąska 1) założona została przez Wielkiego Elektora Fryderyka Wilhelma I w 1655 r. Była to pierwsza szkoła wojskowa w państwie brandenbursko-pruskim. Budynek Akademii wybudowany został w stylu renesansu florenckiego na rzucie prostokąta. Posiada dwie kondygnacje oraz piwnice. Jego cechą charakterystyczną jest silnie wysunięty, wsparty na kroksztynach gzyms koronujący. Obiekt wyremontowany w 2017 r. prezentuje się całkiem ładnie.

Idziemy teraz ul. Wąską w kierunku Parsęty. Po chwili odbijamy w prawo, po czym ponownie w prawo. O dziwo mimo kluczenia nadal znajdujemy się na ul Wąskiej. Docieramy w ten sposób do  znajdującego się na podwórzu przed blokiem mieszkalnym i przy placu zabaw drugiego, wymaganego na odznakę obiektu  – ruin Baszty Więziennej. Została ona wzniesiona w XIV w. i wchodziła w skład północnego odcinka murów miejskich. W średniowieczu przetrzymywano tu  więźniów oczekujących na proces lub wykonanie wyroku. Niestety z baszty do naszych czasów ostały się tylko przyziemia i jedna ze ścian pierwszej kondygnacji.                                                                      

Ulicą Wąską dochodzimy do ul. Łopuskiego. Odbijamy w nią w prawo po czym ponownie w prawo w ul. Armii Krajowej. Po chwili skręcamy w lewo w ul. Stanisława Dubois, jedną z ciekawszych uliczek miasta, która swoim kształtem wyznacza przebieg średniowiecznych murów miejskich i dochodzimy do kolejnej baszty – Baszty Lontowej (zwanej też Prochową). Baszta ta jest jedynym obiektem średniowiecznym, który przetrwał w stanie nienaruszonym do dnia dzisiejszego. Została ona wzniesiona w XIV w. i wchodziła początkowo w skład murów miejskich. Zbudowana na planie prostokąta posiada 4 kondygnacje i strych i jest ciekawym przykładem typowej architektury gotyckiej. Kiedy byłem tu ostatnio baszta wystawiona była na sprzedaż (a może był to jakiś żart?). Ciekawe, czy ktoś się skusił.

Idziemy dalej ul. Dubois po czy odbijamy w lewo i idziemy chwilę ul. Giełdową, z której po chwili skręcamy w prawo. Docieramy do ul. Budowlanej, przecinamy ją i kierujemy się w kierunku ul. Kamiennej. Skręcamy w nią w prawo, aby po kilku minutach odbić w lewo w ul. Bogusława X. Znaleźliśmy się obecnie na skraju Parku im. Generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Dzięki utworzeniu stawu po zalaniu rowu fortecznego można tu dostrzec wyraźne pozostałości trzech elementów południowo-wschodniego systemu umocnień kołobrzeskiej twierdzy. To czwarty punkt na naszej liście.

Z Parku kierujemy się w ul. Wodną. Następnie podążamy wzdłuż ul. Bogusława X i skręcając w lewo wzdłuż ul. Bolesława Krzywoustego. Czeka nas teraz dłuższy spacerek. Za Rondem Solidarności wędrujemy wzdłuż ul. Myśliwskiej a następnie ul. Aleksandra Fredry. Naszym celem jest Amfiteatr w pobliżu którego znajduje się kolejny interesujący nas obiekt – Fort Wilczy.

Fort Wilczy nazywany również Fortem Grenadierów a także (od dowódcy twierdzy w 1807 r.) Fortem Gneisenaua znajduje się w Parku Aleksandra Fredry. Został on zaprojektowany w 1807 r. w celu ochrony portu kołobrzeskiego od wschodu.

Spod Fortu Wilczego ruszamy dalej wzdłuż ul. Fredry. Na skrzyżowaniu tejże ulicy z ul. Sułkowskiego/Sikorskiego obiekt nr 6. – Kamienny Szaniec.

Kamienny Szaniec powstał nad brzegiem morza w latach 1832-1836. Jego rolą była osłona rubieży twierdzy i portu, w tym zwalczanie okrętów. Szaniec wraz z Fortem Wilczym tworzył system wschodnich umocnień Kołobrzegu. Obecnie mieści się tu restauracja.

Teraz czeka nas całkiem przyjemny przemarsz wzdłuż Alei Nadmorskiej i Bulwaru Jana Szymańskiego (po drodze mijamy m.in. molo i Pomnik Zaślubin Polski z Morzem) aż do latarni morskiej. Nie wiem czy wiecie, ale kołobrzeska latarnia zbudowana w 1945 r. stoi właśnie na interesującej nas 8. już budowli na naszym Szlaku – Forcie Ujście.

Fort Ujście zbudowany został w latach 1770-1774. Powstał on na miejscu zbudowanego w 1709 r. szańca, który nie wytrzymał naporu wojsk rosyjskich w czasie wojny siedmioletniej. Wcześniej istniał jeszcze szaniec zbudowany w roku 1627.

Idziemy dalej. Mijamy pomnik Komandora Stanisława Mieszkowskiego oraz Port Pasażerski. Kontynuujemy wędrówkę ul. Morską, ul. Towarową a następnie wzdłuż ul. Spacerowej. Przechodzimy ul. Adama Mickiewicza i kierujemy się teraz w kierunku ul. Solnej. Skręcamy w nią w lewo. Po jakimś czasie wkraczamy na most i przekraczamy Parsętę. Po chwili odbijamy w prawo w ul. Warzelniczą i idziemy wzdłuż Basenu Solnego im. 100-Lecia Ligi Morskiej i Rzecznej. Mijamy pomnik 100-Lecia tejże Ligi, Port Jachtowy i Pomnik Kołobrzeskim Żeglarzom na Wiecznej Wachcie. Stąd widzimy już punk 8. na liście naszej wycieczki – Redutę Morast.

Reduta Morast (Bagienna) wraz z Fortem Ujście stanowiły obiekty fortyfikacyjne służące obronie portu oraz ujścia Parsęty. Reduta powstała w latach 1770-1774 na północnym cyplu Wyspy Solnej, w latach 1832-1836 obiekt poddany został stosownej modernizacji. Budowa ma kształt pięcioboku i składa się z wału ziemnego, ceglanego muru i czterech budynków. Podczas bitwy o Kołobrzeg broniona przez niemieckich marynarzy reduta była jednym z najdłużej broniących się bastionów miasta. Obecnie wokół szańca znajduje się port jachtowy, a zabudowania forteczne zaadaptowano na  restaurację i niewielki amfiteatr.

Mijamy Basen Łodziowy i wracamy ponownie wzdłuż ul. Warzelniczej. Dochodzimy do ul. Solnej i skręcamy w prawo. Dochodzimy do skrzyżowania z ul. Bałtycką, skręcamy w prawo. Kawałek dalej znów skręcając w prawo wchodzimy w ul. Szyprów. Ul. Szyprów zakręca w lewo. My natomiast idziemy dalej prosto przed siebie. Po chwili znajdujemy się przy muzealnych okrętach ORP „Fala”, ORP „Władysławowo”, jachcie Orkan II oraz maszcie z ORP „Burza”. Jeszcze chwila i znajdziemy się przy Reducie Solnej.

Reduta Solna wybudowana została w latach 1832-1836. W jej miejscu pierwotnie stał niewielki szaniec, który osłaniał twierdzę od strony nieistniejącej od połowy XIX w. kołobrzeskiej tężni. Budowla ma kształt lunety, składa się z wału ziemnego, fosy i dwóch budynków. Obecnie Reduta wykorzystywana jest przez Związek Harcerstwa Polskiego jako baza żeglarska i miejsce biwakowe.

Wracamy do ul. Szyprów i dalej do ul. Bałtyckiej. Następnie przekraczamy przez ul. Solną i ruszamy ul. Podporucznika Józefa Śliwińskiego. Dochodząc do ul. Podporucznika Edmunda Łopuskiego odbijamy w lewo. Przechodzimy przez most nad Kanałem Drzewnym, aby po chwili skręcić w prawo w ul. Szpitalną. Docieramy do piętrowego budynku mieszkalnego, pierwotnie wzniesionego w roku 1708, w czasach istnienia twierdzy nowożytnej jako Brama Radzikowska. Przez bramę wyjeżdżało się z miasta w kierunku zachodnim. W chwili obecnej w przyziemi znajduje się szeroka brama wjazdowa, na piętrze znajdują się natomiast powierzchnie mieszkalne.

Tuż za Bramą Radzikowską, przy Kuźni odbijamy lekko na skos w lewo. Dochodzimy do ul. Młyńskiej i idąc w lewo przechodzimy przez kolejny most. Możemy dostrzec tu pozostałości po dawnym moście obronnym Batardeau. Był to w przeszłości unikatowy system spiętrzający wodę na rzece w przypadku oblężenia twierdzy. W jego skład wchodziły: stawidła, galeria strzelecka oraz Most z Orłami. Ulegający przez lata dewastacji most został w latach 1987-88 rozebrany. Pozostały po nim jedynie nieliczne fragmenty w rzece, na których w latach kolejnych zbudowano nowy most.

Tuż za mostem skręcamy w lewo w ul. Rzeczną a następnie w prawo w ul. Podporucznik Emilii Gierczak. Po lewej będziemy za chwilę mijali ładną kamienicę kupiecką z XV wieku. Dochodzimy do ul. Armii Krajowej i Placu Ratuszowego, na którym podziwiać możemy neogotycki Ratusz wzniesiony w latach 1829-1832. Do Ratusza nie dochodzimy. Nasz szlak wiedzie teraz ul. Porucznik Emilii Gierczak skręcając w nią tuż przed Ratuszem w lewo. Już wkrótce zakończymy naszą pieszą wędrówkę Miejskim Szlakiem Fortyfikacji przy Muzeum Oręża Polskiego. Mieści się tu chronologicznie ułożona wystawa przedstawiająca historię polskiej wojskowości (od średniowiecza do współczesności).

Na zakończenie nadmienię jeszcze, iż będąc w Kołobrzegu można zdobyć jeszcze jedną odznakę  związaną z Twierdzą Kołobrzeg. Obiekty na jej zaliczenie częściowo pokrywają się z obiektami zaliczonymi na Miejskiego Szlaku Fortyfikacyjnego, który właśnie przeszliśmy. Poświęcając trochę dodatkowego czasu możemy mieć zatem 2 odznaki Twierdza Kołobrzeg. Informacje odnośnie ustanowionej przez Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie znajdziecie tutaj: REGIONALNA ODZNAKA KRAJOZNAWCZA PTTK "TWIERDZA KOŁOBRZEG"

Zachęcam do zdobycia
Adam Pieszo przez kraj