Cześć. Dziś kolejna część opisu Traktu Królewsko-Cesarskiego w Poznaniu. Po szlaku głównym - Ostrowie Tumskim czas na jego obszary poboczne: Śródkę i Chwaliszewo.

ŚRÓDKA
Do Śródki dojechać możemy bezpośrednio z dworca kolejowego i autobusowego tramwajem z przystanku Poznań Główny lub Most Dworcowy do przystanku Rondo Śródka.
Obszar poboczny Ostrowa Tumskiego - Śródka Traktu Królewsko-Cesarskiego zapozna nas z takimi obiektami, jak:
Śluza katedralna
Śluza omówiona została w 1 części Traktu – Ostrów Tumski
Tory tramwajowe
Pierwsza linia tramwajowa została uruchomiona w Poznaniu w 1888r. Ówcześnie tramwaj dojeżdżał tylko do katedry i tu właśnie symbolicznie kończył się Poznań. Na ul. Dziekańskiej zachował się do dnia dzisiejszego fragment torowiska, gdzie pojazdy kończyły swój bieg i zawracały do centrum miasta. Sama Śródka, mimo iż została przyłączona do Poznania w roku 1880, nadal traktowana była przez władze miasta dość marginalnie. Mieszkańcy Śródki notorycznie domagali się od władz  przyspieszenia inwestycji podnoszący poziom dzielnicy i zapewniających jej spójność z miastem. Jedną z takich inwestycji było zbudowanie mostu na Cybinie i poprowadzenie przez niego linii tramwajowej prowadzącej na Rynek Śródecki.
Most biskupa Jordana 
Most biskupa Jordana omówiony została w 1 części Traktu – Ostrów Tumski

Ulica Ostrówek
W średniowieczu lokowała się tu niewielka osada oddzielona od Śródki i Ostrowa Tumskiego wodami Cybiny, która stanowiła naturalne granice Ostrówka. W wieku XV osada ta cieszyła się niezależnością posiadając własne prawa miejskie. Zarówno Ostrówka jak i jej najbliższe okolice często nękana była katastrofalnymi powodziami ( w latach 1830-1909 taka powódź zdarzyła się aż czternaście razy). Wynikiem częstych podtopień było czynne zaangażowanie mieszkańców Śródki w budowę wałów przeciwpowodziowych. Zachowały się one do dnia dzisiejszego na południe od ul. Wyszyńskiego. Do jego usypania wykorzystano m.in. materiały z umocnień ziemnych pochodzący z likwidowanych fortyfikacji.

Kamienica czynszowa
W końcowych latach XIX wieku Śródka do miejsc reprezentacyjnych raczej nie należała. Domy chyliły się ku upadkowi nawiedzane częstymi powodziami a związane z przepisami fortecznymi ograniczanie odnośnie ich naprawy również nie przyczyniały się do poprawy tejże sytuacji. Mieszkania były przeludnione a warunki życia tragiczne. Sytuację radykalnie zmieniła likwidacja twierdzy oraz  zaangażowanie się mieszkańców Śródki w budowę wałów przeciwpowodziowych. Już na początku w. XX w miejsce popadających w ruinę parterowych domów powstawać zaczęły wielkomiejskie kamienice czynszowe. Doskonałym przykładem takiej właśnie kamienicy jest budynek przy ul. Ostrówek 10/11 wzniesiony w roku 1904. W jego parterze znalazło się miejsce na lokale usługowe, na piętrach znalazły się natomiast mieszkania z salonem od strony ulicy i sypialnią od podwórza. Kuchnia i zaplecze mieściły się w oficynie.

Kościół św. Małgorzaty
Kościół św. Małgorzaty jest najstarszym zabytkiem Śródki. Świątynia powstała w I poł. XIII x. (pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1253 r.), następnie została  przebudowana na przełomie  XV i XVI w. W wiekach XVII i XVIII dobudowano dwie kaplice, wieżę i zakrystię. 
Kościół znajduje się na skraju nieistniejącego już Rynku Śródeckiego (historycznie zachowanego w postaci nazwy ulicy). Otacza go mur, a na jego teren prowadzi barokowa brama z 1786 r. Do najciekawszych dzieł zdobiących wnętrze kościoła należą dwa obrazy Matki Boskiej z XVII w. 
W pobliżu kościoła, na północny zachód, znajduje się klasztor filipinów.

Rynek Śródecki
Śródka jest osadą o bardzo długich tradycjach. W wieku X na zapleczu grodu na Ostrowie Tumskim funkcjonowała tu osada służebna. Nazwa jej wiąże się z organizowanymi w tym miejscu w środy targami. W wieku XIII książę Władysław Odonic lokował tu miasto, którego sercem stał się rynek. Rynek Śródecki funkcjonował ponad 700 lat, jego kres nastąpił w latach 60. XX wieku, kiedy to przez jego środek poprowadzono trasę szybkiego ruchu.

Dawny dom kongregacji filipinów
Wzniesiony w 1780 r. budynek był siedzibą kongregacji filipinów. Przybyli oni na Śródkę w roku 1665 r. proponując nowatorską metodę duszpasterską – poprzez dyskusję, śpiew i muzykę. W roku 1848 urządzono w budynku dom dla dzieci osieroconych w wyniku epidemii cholery (prowadzony przez siostry Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo tzw. szarytki), który rozbudowano o kolejne skrzydło w roku 1900. W poszanowaniu do historycznego obiektu powstała wówczas jego bliźniacza część. Nad wejściem widnieje figura św. Wincentego á Paulo przygarniającego dzieci przypominająca o dawnej funkcji budynku, zakonie sióstr szarytek i ich patronie.

Dom „Pod Opatrznością”
Na ul. Bydgoskiej 6/7 mieścił się jeden z dwóch urządzonych na Śródce przytułków dla seniorów. W Domu „Pod Opatrznością” działała wydająca codziennie posiłki kuchnia dla ubogich. W trosce o najmłodszych powstały także punkty dożywiania oraz pierwszy w Poznaniu zakład dobroczynny uczący wyrabiania zręczności poprzez rzemieślnicze prace ręczne. 

Dawny Królewski Zakład dla Głuchoniemych
Szkołę dla dzieci niesłyszących powołał do życia król Fryderyk Wilhelm II w roku 1832. Funkcjonuje ona do dziś i jest jedną z najstarszych placówek tego typu w Europie. Początkowo zajęcia prowadzone były w dawnym klasztorze reformatorów, ze względu jednak na wzrost liczby wychowanków powstały nowe sale wykładowe w przylegającym od południa budynku. W roku 1907 oddano do użytku kolejny obiekt szkolny, gospodarczy i dydaktyczny.

Szkoła elementarna
Szkoła zbudowana została na Śródce w 1886 r. i była kolejnym wielkim sukcesem jej mieszkańców. Do tej pory prawy brzeg Warty był całkowicie pozbawiony placówek edukacyjnych. Dzięki Inicjatywie mieszkańców Śródki powstał jeden z najnowocześniejszych budynków oświatowych w Poznaniu. W niedługim czasie oddano do dyspozycji dzieci także salę gimnastyczną oraz pierwsze w poznaniu łaźnie natryskowe. Terenem szkoły opiekował się woźny, dla którego wybudowano niewielki dom przed budynkiem szkoły.

Kościół św. Kazimierza i dawny kościół reformatorów. 
Reformaci zostali sprowadzeni na Śródkę w roku 1657, natomiast budowa ich kościoła zakończona została w roku 1685. W późniejszym okresie bracia otrzymali także ufundowany przez kasztelana przemęckiego Gocłowskiego klasztor. Zakon działał tu przez prawie 150 lat. Po likwidacji klasztor służył jako szpital, następnie seminarium dla nauczycieli a później Królewski Zakład dla Głuchoniemych. Obecnie znajduje się tu Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Głuchych, kościół należy zaś do parafii Kościoła Polskokatolickiego.

Kościół św. Jana Jerozolimskiego
Położony na uboczu kościół ma niezwykłą historię. Powstał on po 1170 r., kiedy książę Mieszko III Stary postanowił sprowadzić joannitów. Istniał przy nim szpital a nazwy okolicznych dzielnic Malta i Komandoria nawiązują do wyspy, gdzie znajdowała się główna siedziba zakonu oraz obszaru należącego do zakonu i zarządzającego nim komandora.
Budynek dwunawowy, kryty spadzistym dachem. Ściany podpierają masywne skarpy. Niewiele wyższa od nawy wieża kryta jest niesymetrycznym dachem. Od wschodu do świątyni przylega barokowa kaplica przykryta kopułą z latarnią.

CHWALISZEWO
Na Chwaliszewo można dojechać bezpośrednio tramwajem z przystanku Poznań Główny lub Most Dworcowy do przystanku Małe Garbary.
Ten drugi poboczny obszar Ostrowa Tumskiego Traktu Królewsko-Cesarskiego zapozna nas z takimi obiektami, jak:

Dawne koryto Warty i fragmenty muru przeciwpowodziowego
Od 1873 r. przystąpiono do regulacji Warty, który umożliwić miał transport rzeczny. Związane było to bezpośrednio z akcją rozbudowy sieci wodnej w Prusach. Rzeka stała się zatem narzędziem zapewniającym tanią i łatwą komunikacją ze stołecznym Berlinem oraz portami morskimi w Szczecinie i Hamburgu. Mimo, iż stanowiła ono dobre źródło dochodów była także dużym zagrożeniem dla Poznania. Aby uniknąć skutków nękających obszar powodzi na początku wieku XX przeprowadzono na Chwaliszewie szereg dużych inwestycji: podwyższono sztucznie wyspę, wybudowano także potężne wały i mury przeciwpowodziowe.

Dawny port rzeczny – przeładownia
Pierwsze parowce z barkami przypłynęły do Poznania w roku 1883. Ówczesny port był jednak niewielki i skromnie urządzony, wymagał więc modernizacji. W 1902 r. rozpoczęto budowę ciągnącej się wzdłuż ul. Szyperskiej wielkiej przeładowni. W porcie znalazły się dźwigi i żurawie, hale, bocznica kolejowa, spichrze, prywatne magazyny oraz kapitanat.

Dawny most i krzyż chwaliszewski
W roku 1800 dawne niezależne osady: Chwaliszewo, Ostrów Tumski i Śródka zostały administracyjnie włączone do Poznania. Konieczne stało się wybudowanie przeprawy przez Wartę łączącej prawy i lewy brzeg miasta.  Stary, drewniany most zastąpiono mostem żelaznym w roku 1878. Funkcjonował on tutaj do lat 60. XX w. , kiedy to podjęto decyzję o likwidacji chwali szewskiego zakola rzeki. Rzeka została w tym miejscu zasypana a most rozebrano. Pozostałością po nim jest obecnie przyczółek na dawnym prawym brzegu. Tuż obok niego stoi krzyż. Według legendy pierwszy, drewniany krzyż przypłynął Wartą spod sanktuarium jasnogórskiego ratując miasto przed powodzią. Po wojnie żelazny i pozłacany krzyż zastąpiony został krzyżem drewnianym.

A jeśli zgłodniejecie, to jeżeli chodzi o Poznań tradycyjnie zachęcam do odwiedzenia klimatycznego bistro „AZYL – Kuchnia i przyjaciele” (ul. Taczaka). Burgery palce lizać.  
Pozdrawiam
Adam „Pieszo przez kraj”.